دانش آموزان مشکل دار و چگونگی برخورد با آنها
مقدمه
اساس وجودی همه ی موجودات عالم بر تحول و تغییر نهاده شده است . انسان نیز در تمام دوران زندگی خود دست خوش تغییرات مداوم است و دوره ی کودکی از مهمترین این دوران به شمار می رود .
تمامی روانشناسان و صاحب نظران در این مورد توافق دارند که دوره ی کودکی در تعیین و شکل یافتن رفتار ، رشد شخصیت و منش آینده ی کودک دارای اهمیت بسزایی است . این دوره را بین سنین شش تا یازده سالگی می دانند که سنین حضور کودک در دبستان است . با وجود آنکه مدرسه نیز قسمتی از جامعه و از عوامل تاثیر گذار بر رشد روانی کودکان محسوب می گردد ، اما در شرایطی نقش آن از خانواده مهمتر و آشکار تر می نماید . مدرسه به عنوان مهمترین مرکز پرورش کودکان و در آن معلم به عنوان تنها فردی که می توان نفوذی همچون والدین برای او قائل شد . در این دوره بر اثر حضور والدین معلم و اطرافیان رفتارهای روانی و اجتماعی کودکان شکل می گیرد و ارکان و پایه های اصلی شخصیت انسان بالغ تکوّن می یابد . بدون شک آنچه در دوره ی کودکی برای انسان رخ می دهد نتایج و حاصل آن در بزرگسالی به دست خواهد آمد .
اساس وجودی همه ی موجودات عالم بر تحول و تغییر نهاده شده است . انسان نیز در تمام دوران زندگی خود دست خوش تغییرات مداوم است و دوره ی کودکی از مهمترین این دوران به شمار می رود .
تمامی روانشناسان و صاحب نظران در این مورد توافق دارند که دوره ی کودکی در تعیین و شکل یافتن رفتار ، رشد شخصیت و منش آینده ی کودک دارای اهمیت بسزایی است . این دوره را بین سنین شش تا یازده سالگی می دانند که سنین حضور کودک در دبستان است . با وجود آنکه مدرسه نیز قسمتی از جامعه و از عوامل تاثیر گذار بر رشد روانی کودکان محسوب می گردد ، اما در شرایطی نقش آن از خانواده مهمتر و آشکار تر می نماید . مدرسه به عنوان مهمترین مرکز پرورش کودکان و در آن معلم به عنوان تنها فردی که می توان نفوذی همچون والدین برای او قائل شد . در این دوره بر اثر حضور والدین معلم و اطرافیان رفتارهای روانی و اجتماعی کودکان شکل می گیرد و ارکان و پایه های اصلی شخصیت انسان بالغ تکوّن می یابد . بدون شک آنچه در دوره ی کودکی برای انسان رخ می دهد نتایج و حاصل آن در بزرگسالی به دست خواهد آمد .
به طوری که گزل می گوید : « کودک در پنج سالگی نسخه ی کوچک شخص جوانی است که بعداً خواهد شد . »
یا در جایی دیگر ماری مونتسوری گفته است : « کودک پدر آدم بزرگسال است . کودکان بر اساس نوع رفتاری که ما با آنها می کنیم ، می آموزند که هستند و چه ویژگی هایی دارند . »
بر این اساس انگیزه ی این پژوهش حاصل گشت تا با مطالعه و بررسی ویژگی ها و علائم رفتاری انواعی از دانش آموزان و نحوه ی برخورد معلم با این قبیل کودکان در مدارس ، به شناخت و آگاهی معلمان ارجمند و زحمتکش کمک نموده ، گام مثبتی در این باره برداشته شود .
در این پژوهش به بررسی ویژگی ها و چگونگی برخورد معلم با ده نوع دانش آموزان مختلف پرداخته ایم.امید است موجب خوشنودی خداوند و رضایت همکاران گشته ، مورد استفاده قرار گیرد .
شناسایی انواع دانش آموزان
«بررسی ویژگی های روانی دانش آموزان مشکل دار و چگونگی برخورد معلم با آنان»
1 – دانش آموز خجالتی
الف ) نشانه ها و ویژگی ها :
1 – با صدای آرامی صحبت می کند .
2 – بیشتر اوقات ساکت و آرام می نشیند .
3 – در مقابل مشکلات عقب نشینی می کند .
4 – صحبت کردن برایش مشکل است .
5 – زیاد عرق می کند .
6 – تصمیم گیری برایش دشوار است .
7 – از روبه رویی با بزرگسالان هراسان است .
8 – برای اثبات عقیده اش پافشاری نمی کند .
9 – دوستان کمی دارد .
10 – گوشه گیر است و معمولاً آخر کلاس می نشیند .
ب) نحوه ی برخورد معلم :
1 – او را مورد توجه قرار دهید .
2 –کودک و رفتار مناسبش را تشویق کنید .
3 – مهارتهایش را افزایش دهید .
4 – اگر داوطلب کاری شد ، آناً کار را به او محول کنید .
5 – از او درخواست مشارکت در کارها کنید .
6 – برای هر موفقیت او را تشویق کنید .
7 – زمینه ی صحبت و اظهار نظر را برای او فراهم کنید .
8 – هیچ گاه او را وادار به انجام کاری نکنید .
9 - ...
2 – دانش آموز شلوغ
الف ) نشانه ها و ویژگی ها :
1 – به چیزی معتقد نیست .
2 – بی اجازه صحبت می کند .
3 – غیر قابل تحمل و جاه طلب است .
4 – دوستان زیادی دارد .
5 – برای هر سؤالی ، جوابی دارد چه درست و چه غلط .
6 – دوست دارد مرکز توجه قرار گیرد .
7 – پرخاشگر و عصبانی است .
8 – به دیگران اجازه نمی دهد حرفشان تمام شود و صحبت می کند .
ب ) علل پیدایش :
1 – ممکن است مورد توجه و محبت والدین قرار نگرفته باشد .
2 – والدین در خانواده بین کودکانشان تبعیض قائل می شدند .
3 – ممکن است والدینش نیز افراد شلوغی بوده باشند .
4 – دائماً تحت فشار قرار گرفته بوده .
5 – رفتارش کنترل نمی شده است .
ج ) نحوه ی برخورد معلم :
1 – مهارتهای اجتماعی به او آموخته شود .
2 – با اولیا اش مصاحبه و گفتگو کنید .
3 – وادار شود خارج از نوبت کاری را انجام ندهد .
4 – به او مسؤلیت بدهید .
5 – او را تنبیه نکنید .
6 – مهارت مطالعه در او تقویت شود .
7 – از تهدید و تهمت به او خود داری شود .
8 - ...
3 – دانش آموز ترسو
الف ) نشانه ها و ویژگی ها :
1 – مضطرب و نگران است .
2 – ناگهان هراسان و مایوس می شود .
3 – برای انجام کار ثباتی نشان نمی دهد .
4 – به مسائل اخلاقی توجه زیادی دارد .
5 – کودک ساکت و آرامی است .
6 – هیچ گاه ریسک نمی کند .
7 – محتاط و محافظه کار است .
ب) نحوه ی برخورد معلم :
1 – به او توجهی بی ریا و صمیمانه ای معطوف کنید .
2 – کارهایی که علاقه دارد انجام دهد به او محول کنید .
3 – کودک را به نوشتن و صحبت کردن در مورد ترس هایش تشویق کنید .
4 – به هنگام ترس ، او را مورد حمایت قرار دهید .
5 – به او اعتماد به نفس بدهید .
6 – کارهایی به او محول شود که توانایی انجامش را داشته باشد .
7 - ...
4 – دانش آموز تنبل
الف ) نشانه ها و ویژگی ها :
1 – از انجام تکالیف خود داری می کند .
2 – کارهایش را اکثراً نا تمام رها می سازد .
3 – منتظر دیگران می ماند و تلاشی برای حلّ مشکلاتش نمی کند .
4 – بی توجه و بی دقت است .
5 – برای عدم انجام کارهایش بهانه های متعددی پیدا می کند .
6 – به ندرت برای انجام کاری داوطلب می شود .
7 – قدرت تمرکز حواس ندارد .
ب) نحوه ی برخورد معلم :
1 – با والدینش صحبت کنید .
2 – برای رفتار مناسبش او را تشویق کنید .
3 – کارهایی به او محول شود که درخور تواناییش باشد .
4 – انجام و تکمیل کار و فعالیت های او پیگیری شوند .
5 – او را جریمه درسی نکنید .
6 – از او بخواهید هر کاری را در زمان تعیین شده انجام دهد .
7 - ...
5 – دانش آموز بی دقت
الف ) نشانه ها و ویژگی ها :
1 – اغلب لوازم مدرسه اش را گم می کند .
2- تکالیفش نامنظم و نا مرتب است .
3 – به لباس پوشیدن و وضع ظاهریش اهمیت نمی دهد .
4 – برای خودش مشکلاتی به وجود می آورد .
5 – اغلب دیر به مدرسه می آید .
6 – بد خط می نویسد .
(در دوره ی ابتدایی اغلب دانش آموزان بی دقتی می کنند . که صبر و حوصله ی آموزگاران را می طلبد . )
ب ) نحوه برخورد معلم :
1 – تکالیف نا مرتب و سَر سَری از او پذیرفته نشود .
2 – قوانین کلاس و مدرسه با او در میان گذاشته شود .
3 – ضوابط مشخص و معین برای او در کلاس قرار دهید .
4 – وقتی در حالت عصبانیت است او را به حال خودش رها کنید .
5 – به او مسؤلیت بدهید .
6 - ...
6 – دانش آموز دزد
الف ) نشانه ها و ویژگی ها :
1 – اشیا دیگران را بر می دارد و پنهان می کند .
2 – چیز هایی را می دزدد که حتی به آنها احتیاجی ندارد .
3 – دزدی و عمل خلاف خود را انکار می کند .
4 – در امتحانات تقلب می کند .
5 – به حقوق دیگران احترامی نمی گذارد .
6 – دوست دارد دیگران کارها را برایش انجام دهند .
7 – دروغ می گوید .
ب ) علل پیدایش :
1 – در خانواده احساس امنیت و اعتماد وجود نداشته است .
2 – از توجه و محبت کافی برخوردار نشده است .
3 – والدین و اطرافیان نسبت به او رفتار خشنی داشته اند .
4 – در خانواده ی فقیری بزرگ و تربیت شده که در آن به اندازه ی کافی وسایل و امکانات وجود نداشته است .
5 – والدین نادرست و دزد بوده اند .
6 – کنترل و نظارت کافی در رفتار کودک به عمل نیامده است .
ج ) نحوه ی برخورد معلم :
1 – کودک در کلاس در معرض دید معلم قرار گیرد .
2 – داستانهای آموزنده از کار زشت دزدی در کلاس بیان کنید .
3 – وسایل و ابزاری که کودک را وسوسه می کند از دسترسش دور نگه دارید .
4 – مشکل او را آشکار نسازید .
5 – هنگام صحبت با او از کلمات «دزدی» و «دروغگویی» استفاده نکنید .
6 - ...
7 – دانش آموز پرخاشگر
الف ) نشانه ها و ویژگی ها :
1 – ایجاد مزاحمت می کند و حالت دفاعی به خود می گیرد .
2 – دیگران را سرزنش می کند .
3 – با دانش آموزان دیگر به جنگ و ستیز می پردازد .
4 – نظم کلاس و مدرسه را برهم می زند .
5 – از معلم و مدرسه خاطره ی خوشی ندارد .
6 – از رابطه اش با دیگران رضایت ندارد .
7 – به دزدی و دروغگویی دست می زند .
8 – پر توقع با آمده است .
ب ) نحوه ی برخورد معلم :
1 – او را همیشه به انجام کاری سرگرم کنید .
2 – به انجام فعالیت های ورزشی تشویق گردد .
3 – با او جر و بحث نکنید .
4 – به او مسؤلیت بدهید .
5 – با والدینش در حضور خودش صحبت کنید .
6 – با او رابطه ای دوستانه برقرار کنید .
7 – در گروه او را به عنوان رهبر تعیین کنید .
8 - ...
8 – دانش آموز کند آموز
الف ) نشانه ها و ویژگی ها :
1 – دامنه ی توجهش محدود است و به زودی پریشان خاطر می شود .
2 – مسائل یاد گرفته شده را نمی تواند تعمیم دهد .
3 – وضع جسمی نا متعادلی دارد .
4 – مشکلات عاطفی دارد و احساس نا امنی می کند .
5 – پیشرفت تحصیلی او از میانگین کلاس پایین تر است .
6 – گوشه گیر است و در بحث های گروهی شرکت نمی کند .
ب ) نحوه ی برخورد معلم :
1 – کارها و فعالیت های مناسب به کودک محول شود .
2 – موقعیتی فراهم کنید که او احساس موفقیت و پیروزی نماید .
3 – دانش آموزی قوی تر در انجام تکالیف مدرسه به او کمک کند .
4 – او را به شرکت در فعالیت های مکمل و فوق برنامه تشویق و ترغیب کنید .
5 – او را به مشاوره بفرستید .
6 – تکالیف کم ولی مناسب برای او در نظر بگیرید .
7 – از او در حد تواناییش انتظار پیشرفت داشته باشید .
8 – برای کندیش او را سرزنش و ملامت نکنید .
9 – دانش آموز ناسازگار
الف ) نشانه ها و ویژگی ها :
1 – در گروه به ندرت حضور می یابد .
2 – از مدرسه و کار های مربوط به آن خوشش نمی آید .
3 – به درس و تحصیل بی علاقه و بی توجه است .
4 – حسود است و خود را انسان موفقی نمی داند .
5 – در جایی ساکت و آرام نمی نشیند .
6 – به خود می بالد و مغرور است .
7 – در ارتباط با هم بازی هایش مشکلاتی دارد .
ب ) نحوه ی برخورد معلم :
1 – علت ناسازگاری او را معین کنید .
2 – او را تشویق کنید تا همبستگی ها و دوستی های خود را گسترش دهد .
3 – او را به بازی و فعالیت های گروهی تشویق کنید .
4 – به او کمک کنید تا رفتارش را ارزیابی کند .
5 – به او در گروه فرصت رهبری داده شود .
6 – او را به مشاوره بفرستید .
7 – به او کمک کنید تا بتواند با خانواده و همسالانش ارتباط برقرار کند .
8 -...
10 – دانش آموز گوشه گیر
الف ) نشانه ها و ویژگی ها :
1 – اغلب عبوس ، غمگین و نگران است .
2 – سؤالات دیگران را نا دیده می انگارد .
3 – عقاید و نظرات خود را ارزنده نمی داند .
4 – به راحتی نمی تواند منظورش را بیان کند .
5 – بیشتر اوقات در رؤیا زندگی می کند .
6 – زود نا امید و مایوس می شود .
7 – با بزرگترها کمتر ارتباط برقرار می کند .
8 - شکست هایش بی شمار و موفقیت هایش اندک است .
ب ) نحوه ی برخورد معلم :
1 – او را مورد دوستی و محبت قرار دهید .
2 – در کارهای گروهی او را شر کت دهید .
3 – با او جر و بحث نکنید .
4 – موقعیت هایی فراهم آورید که بیشتر در جمع قرار گیرد .
5 – در ورزش های گروهی حتماً او را شرکت دهید .
6 – او را به مشاوره و روان پزشک راهنمایی کنید .
7 – به او کمک نمایید تا بتواند با خانواده و همسالانش ارتباط برقرار کند .
پیشنهاد ها و توصیه هایی دیگر :
1 – برای احساس تمامی دانش آموزان ارزش و احترام قائل باشید .
2 – هیچگاه دانش آموز را طرد نکنید و همواره او را مورد توجه و محبت قرار دهید .
3 – در حضور دیگران از دانش آموز انتقاد نکنید .
4 – حتی الامکان از تنبیه به انواع مختلف خودداری کنید .
5 – عجولانه و زود به قضاوت در مورد بچه ها اقدام نکنید .
6 – باید به دانش آموز به طور دقیق گوش فرا داده شود .
7 – با دانش آموزان به آهستگی صحبت کنید ، بر سر بچه ها فریاد نزنید .
8 – بر اعمال و رفتار آنها تاکید کنید .
9 – محیط کلاس را برای آنها جالب توجه و دلیذیر گردانید .
10 – تشویق مناسب و به جا را همیشه مدّ نظر قرار دهید .
منبع: سایتhttp://artamoallem.blogfa.com