آموزش متوسطه دوره اول فلاورجان

بیان و شیوه انتقال مطالب

یکی از نکات بسیار مهم در کلاسداری، نحوه بیان مطالب و شیوه انتقال آن به مخاطبان است . به کارگیری نکات زیر، مربیان محترم را در انتقال بهتر مطالب یاری خواهد داد .

1 - استفاده از کلمات و جملات زیبا را فراموش نکنید; مثلا به جای «کور» کلمه «نابینا» و یا «روشندل » را به کار برید .

2 - کلمات و جملات را رسا و روان بیان کنید و در حد مقدور صدا و لهجه خاص و محلی نداشته باشید .

3 - از خطی زیبا و یا حداقل خط خوانا همراه با بیانی صحیح و زیبا برخوردار باشید .

4 - مختصر و مفید بگوئید و گفتار خود را به شهوت کلام معروف نکنید .

5 - تکیه کلام مانند به اصطلاح، به قول معروف، عرض کنم به حضور شما و . . . نداشته باشید .

6 - طوری تدریس کنید که شاگردان با استعداد بپسندند و شاگردان کم استعداد بفهمند .

7 - طوری سخن بگویید و تدریس کنید که کودکان و نوجوانان به وجد آیند و در آنان نشاط ایجاد شود .

8 - گاهی مطالب خود را در قالبهای هنری; مانند طراحی و . . . تدریس کنید .

9 - متناسب و هماهنگ با موضوع، سر و دست خود را حرکت دهید و حالت آن موضوع را به خود بگیرید .

10 - سعی کنید مطالب را هنگام تدریس بیشتر و بهتر مجسم کنید .

11 - اگر صدای شما گرفته است، در رفع آن بکوشید . استفاده از قرص گیاهی آلتادین پیشنهاد می شود .

12 - درس را پیش از تدریس تمرین کنید . برای این کار می توانید از فرصت طی مسیر از منزل تا محل درس استفاده کنید .

13 - در صورتی که خستگی را در چهره شاگردان خود احساس کردید، در کلاسهای اختیاری از ادامه تدریس خودداری ورزید .

14 - در انتقال مطالب ذوق و سلیقه داشته باشید و شناسائی ذوق و سلیقه و استعداد کودکان و نوجوانان را فراموش نکنید .

حفظ تعادل <\/h3>

در اسلام به میانه روی و اعتدال بسیار سفارش شده است . یکی از مواردی که باید در آن میانه روی و اعتدال رعایت شود، مسئله محبت و توجه به شاگردان در کلاس است . پس به موارد زیر توجه کنید:

1 - در کلاسداری با کودکان و نوجوانان، نه آنقدر محبت کنید که شاگردان لوس و خودخواه تربیت شوند و نه آن قدر بی مهری کنید که از اطراف شما بگریزند .

2 - بیش از اندازه از شاگرد تمجید و تعریف نکنید، زیرا ممکن است موجب غرور او و یا حسادت شاگردان دیگر شود .

3 - گاهی می توانید با نگاه کردن به شاگرد ناراحتی خود را نشان دهید و نیازی به تنبیه بیشتر نیست .

4 - گاهی برای تشویق شاگردان، هدایا و جوایزی را در نظر بگیرید، البته تشویق باید متناسب و به اندازه باشد .

5 - اقتدار مربی در کلاس مهمتر از سکوت شاگردان است .

6 - در موارد لزوم قاطعیت داشته باشید .

7 - استعدادها و تواناییهای مثبت شاگردان را جلو شاگردان دیگر مطرح کنید و برای از بین بردن رفتارهای ناپسند آنها تلاش کنید .

8 - رفتار غلط شاگردان ممکن است معلول بیماریهای بدنی باشد، پس به این نکته توجه داشته باشید .

9 - پیش از تنبیه، علل کردارهای منفی شاگردان را بررسی کنید .

10 - به شاگردان ضعیف اعتماد به نفس ببخشید و آنان را به درس خواندن ترغیب کنید .

11 - پیش از آغاز تدریس، با پرسش از مسئولین مربوطه، شناختی اجمالی از وضعیت و موقعیت و سطح معلومات شاگردان بدست آورید .

نظم و رعایت زمان <\/h3>

اما علی علیه السلام: «اوصیکما و جمیع ولدی واهلی و من بلغه کتابی بتقوی الله و نظم امرکم; ⁽⁹⁾ شما و همه فرزندان و کسانم و هر که را نوشته ام به او رسد به تقوای الهی و نظم داشتن در کارتان سفارش می کنم .»

از نظر روان شناسی گفته اند که یک شاگرد در حدود 20 تا 25 دقیقه می تواند روی یک موضوع خاص تمرکز کافی داشته باشد . پس:

1 - در غیر موارد ضروری بیش از 40 دقیقه تدریس نکنید .

2 - درس خود را با توجه به تعداد جلسات و زمان پیش بینی شده زمان بندی کنید تا در پایان دوره کم یا زیاد نیاورید .

3 - برای در نظر داشتن وقت، به همراه خود ساعت داشته باشید .

4 - وقتی خودتان در اواخر درس اعلام می کنید که وقت درس تمام شده است، دیگر آن را ادامه ندهید، مگر اینکه با مشورت و موافقت خود شاگردان باشد .

5 - سعی کنید ساعت تدریس را تغییر ندهید .

6 - از تدریس در ایامی که تمایل کمتری در شاگردان برای درس وجود دارد، جز در موارد ضروری خودداری کنید .

7 - بی نظمی استاد، شاگردان را نیز بی نظم می کند . به این نکته کاملا توجه کنید .

8 - وقت کلاس را به مطالب بیهوده و کم فایده نگذرانید و از وقت بیشترین استفاده را ببرید .

9 - سعی کنید هم خودتان منضبط باشید و هم در کلاس انضباط برقرار کنید .

مکان تدریس <\/h3>

امام حسن علیه السلام: «من ادام الاختلاف الی المسجد اصاب احدی ثمان: آیة محکمة و اخا مستفادا و علما مستطرفا; . . . ⁽¹⁰⁾ ; کسیکه به مسجد رفت و آمد داشته باشد به یکی از نعمتهای هشتگانه دسترسی پیدا خواهد کرد . الف - نشانه های استوار و محکم [در امور دینی خود] ; ب - دوستان سودمند; ج - معلومات و دانش تازه و شگفت انگیز; . . . .»

فضای تدریس یکی از مهمترین اموری است که مربی باید در هنگام تدریس به آن توجه داشته باشد، پس:

1 - تا آنجا که ممکن است از فضای معنوی مسجد جهت مکان تدریس استفاده کنیم .

2 - عوامل عدم تمرکز حواس مثل پوسترهای جذاب را به کلاس راه ندهیم .

3 - محل کلاس در جایی انتخاب شود که مورد سوء استفاده عده ای خاص قرار نگیرد .

4 - در صورت امکان سعی شود شاگردان خودشان جای خود را در کلاس تعیین کنند .

5 - تلاش شود بین محیط درس، محیط خانه و اجتماع ارتباط برقرار گردد .

6 - در صورت امکان، مکان تدریس نزدیک به محل سکونت شاگردان انتخاب شود .

7 - مساحت کلاس متناسب با تعداد افراد شرکت کننده باشد; نه کمتر و نه بیشتر .

8 - مکان تدریس (کلاس) دارای نور و روشنایی مناسب باشد; نه کم، نه زیاد و آزار دهنده .

9 - کلاس در جایی آرام برگزار شود و از شلوغی، محل تجمع افراد، محل تفریح مردم و جاهای پر سر و صدا دور باشد .

10 - اگر بیرون از کلاس اتفاقی افتاد در صورت امکان آن را با درس و مطالب خود ارتباط دهید تا ذهن شاگردان را به خود مشغول نکند .

11 - در صورت امکان، شاگردان پشت به درب کلاس باشند; زیرا اگر درب در مقابل دانش آموزان باشد، با ورود هر فرد به کلاس تمرکز دانش آموزان از بین می رود .

12 - مکان تدریس دارای «تخته گچی » و یا «وایت برد» باشد .

13 - در ابتدای شروع کلاس، به کسانی که دیر به کلاس می آیند، بطور غیرمستقیم تذکر داده شود .

14 - ناهماهنگیهای موجود بین خود و مسئولین مسجد در مورد محل اجرای کلاس را طوری برای کودکان و نوجوانان مطرح نکنید که باعث دلسردی آنان شود .

خصوصیات فردی <\/h3>

امام علی علیه السلام: «لاتفعل ما یضع قدرک; ⁽¹¹⁾ کاری که مقام تو را پست می گرداند انجام نده .»

خصوصیات فردی مربی به ویژه در موارد حساسی مثل کلاس مورد نظر مخاطبان می باشد، پس:

1 - سعی کنید شخصیت علمی و اجتماعی خود را پیش شاگردان سبک نکنید .

2 - در موارد لزوم با برخی از دانش آموزان در مورد خصوصیات فردی خود صحبت خصوصی داشته باشید .

3 - مواظب باشید که کودکان و نوجوانان، شما را دست نیندازند و بازیچه آنان قرار نگیرید .

4 - وقتی کاری را از شاگردان می خواهید آن را پیگیری کنید تا حتما انجام شود .

5 - نام خانوادگی خود را به شاگردان بگویید .

6 - توجه کنید مقررات خشک و افراطی را در کلاس وضع نکنید .

7 - تدریس نیازمند تقویت جسمانی است، آن را فراموش نکنید و بین هر دو جلسه تدریس چیزی بخورید و یا بنوشید تا به خاطر ضعف دچار مشکل نشوید .

8 - در برخوردها و عکس العملها انعطاف داشته باشید .

9 - نسبت به کوششها و فعالیتهای شاگردان بی توجه و بی تفاوت نباشید .

10 - تلاش کنید تا در غیر موارد ضروری درس خود را با استاد دیگری عوض نکنید و در بین درس استاد عوض نشود .

11 - در تدریس از گروه گرایی و خطبازی خودداری کنید .

12 - کودکان و نوجوانان رفتار مربی را زیر ذره بین قرار می دهند . مواظب باشید کردار و رفتار منفی از خود نشان ندهید .

13 - کاری کنید که شاگردان خصوصیات مثبت شما را در خود به وجود آورند .

خصوصیات اجتماعی <\/h3>

امام علی علیه السلام: «لاتقسروا اولادکم علی ادابکم فانهم مخلوقون لزمان غیر زمانکم; ⁽¹²⁾ آداب و رسوم خودتان را بر فرزندانتان تحمیل نکنید; زیرا آنان برای زمانی غیر از زمان شما آفریده شده اند .»

تجربیات آموزشی و تحقیقات روانشناختی نشان می دهد که یادگیری به صورت دسته جمعی و غیرانفرادی معمولا سهل تر و بهتر صورت می پذیرد . بدین جهت و نیز به دلائل دیگری، برای آموزش افراد، آنها را در یک مکان جمع کرده و آموزش می دهند . آموزش در یک اجتماع مستلزم رعایت نکاتی است که در ذیل به بعضی از نکات قابل توجه برای مربیان اشاره می شود .

1 - از خصوصیات اجتماعی و خانوادگی شاگردان بی اطلاع نباشید .

2 - اگر تعیین و بیان مقررات و قوانین ضروری باشد، این کار را با همکاری شاگردان انجام دهید .

3 - تلاش کنید با مدیر، سرپرست، مسئول، معاون و همکاران دیگر در محیط آموزشی هماهنگی داشته باشید .

4 - مقررات محیط آموزشی را رعایت کنید و به آنها احترام بگذارید .

5 - کارها و فعالیتهای مربوط به کلاس را بین شاگردان تقسیم کنید و به آنان مسئولیت دهید .

6 - شاگردان را جز در موارد ضروری، آن هم به مدت کم، از خود طرد نکنید .

7 - در بعضی از موارد، شاگردان از مربی خود تقلید می کنند، پس آهسته آهسته به تقلید آنان جهت دهید .

8 - شاگردان را در کلاس نه آزاد آزاد بگذارید و نه آنان را کاملا محدود کنید .

9 - تنبیه و محروم نمودن تمام افراد به خاطر رفتار بد یک فرد یا یک گروه کوچک کار عاقلانه ای نیست .

10 - پشت سر دیگران سخنی نگویید تا پشت سر شما سخنها نگویند .

11 - آداب اجتماعی را در برخوردها رعایت کنید .

شاگردان <\/h3>

امام سجادعلیه السلام: «حق الصغیر رحمته فی تعلیمه و العفو عنه و الستر علیه والرفق به والمعونة له; ⁽¹³⁾ حق کودک، مهربانی به او در آموزش و گذشت از خطای وی و عیب پوشی و همراهی و یاری اوست .»

شاگردان شما امانتهای الهی هستند که برای پرورش و شکوفائی استعدادهایشان در اختیار شما گذاشته شده اند، از اینرو:

1 - شاگردان را به راه و کاری که در پیش دارند متوجه سازید .

2 - در شاگردان خود شناخت، بینش، پشتکار، صبر و حوصله را زمینه سازی کنید و آن را افزایش دهید .

3 - همیشه رغبت و ذوق شاگردان را زنده نگه دارید .

4 - درس را مرحله به مرحله و موضوع به موضوع تدریس کنید .

5 - سعی کنید مصادیق و نمونه هایی که در درس مطرح می کنید، برای شاگردان قابل مشاهده و درک باشد .

6 - مطلبی را که کودکان و نوجوانان با سعی و تلاش خود بدست می آورند از آن خود می دانند و با علاقه و بدون مقاومت آن را می پذیرند . پس سعی کنید آنها را در فراگیری دانش، به پژوهش وادارید .

7 - سن و معلومات و شرایط فردی شاگردان را در نظر داشته باشید .

8 - اگر از شاگردان سؤالی می کنید، تا آنجا که امکان دارد اجازه دهید خود شاگردان جواب بدهند .

9 - به شاگردان فرصت کافی برای پاسخ دادن به سؤالات بدهید .

10 - سؤال خود را طوری طرح کنید که فکر شاگردان را به کار اندازد و آنها را در حل مسئله کمک کند، نه اینکه فقط نادانی آنها را ظاهر سازد .

11 - در پاسخ به سؤالات نوبت شاگردان را رعایت کنید .

12 - در هنگام سؤال کردن، درس را از جاهای مختلف و افراد متفاوت کلاس بپرسید نه از افراد خاص و مکان معینی در کلاس .

13 - زمینه سؤال کردن را در کودکان و نوجوانان فراهم آورید و آنان را امر به سکوت نکنید .

14 - گاهی شاگردان سؤال شاگرد دیگر را متوجه نمی شوند، پیش از پاسخ گفتن به آن سؤال، یکبار دیگر خودتان آن را تکرار کنید .

پی نوشت ها:

1) غرر الحکم، ص 255 .

2) غرر الحکم، ص 444 .

3) رساله حقوق امام سجادعلیه السلام .

4) آل عمران/159 .

5) غرر الحکم/10073 .

6) بحارالانوار، ج 16، ص 265 .

7) همان، ج 72، ص 137 .

8) معجم الفاظ غرر الحکم، ص 960 .

9) نهج البلاغه، نامه 47 .

10) بحار الانوار، ج 75، ص 108 .

11) غرر الحکم، ص 619 .

12) تحف العقول، ص 263 .

13) همان، ص 270 .

منبع : http://rah4.blogfa.com/post-338.aspx